حجت‌الاسلام رضا وطن دوست با بیان اینکه از توجه به متون دینیِ زیارت به‌ویژه زیارت‌نامه‌ها که در حقیقت، نوعی معرفت‌نامة زیارت است، چندین نکته قابل استفاده است؛ می‌گوید:  زائر بودن، مقام و منزلتی بزرگ است که توفیق می‌خواهد و این توفیق نصیب هرکسی نمی‌شود. از این‌رو، به ما آموخته‌اند که آن را عاجزانه از خدا بخواهیم تا روزی‌مان کند: الّلهم ارزُقنا زیارةَ بَیتِک و زیارةَ قَبرِ نَبِیّک. ضمن اینکه زیارت، ارتباطی زنده و مؤثر است که از دو طرف زنده حاصل می‌شود، هرچند که در ظاهر، زیارت شونده در دل خاک خفته باشد. فرازهای اذن دخول در زیارتگاه‌ها شاهد این رابطه است که چنین آمده است: أشهَدُ أنّک تَسمَعُ کلامی و تَری مَقامی و تردُّ سلامی.

این پژوهشگر سیره اهل بیت(ع) می‌افزاید: بر اساس آنچه گفته‌اند: هر رفتی آمدی دارد، سخن نبی مکرم اسلام(ص) نیز این ارتباط دو طرفه را ثابت می‌کند که فرمود: کسی که من یا یکی از فرزندانم را زیارت کند، در روز قیامت به دیدار او خواهم رفت و از هراس‌ها و وحشت‌های آن روز نجاتش خواهم داد. حدیث معروف امام رضا(ع) که به لحاظ محتوایی شبیه این سخن پیامبر است نیز دلیلی دیگر بر ارتباط دوسویه میان زائر و مزور است که فرمود:‌ هر که با وجود دوری خانه و مزارم، مرا زیارت کند روز قیامت در سه موضع نزد او می‌آیم تا اینکه وی را از هول و هراس رهایی دهم، در هنگام دادن نامه‌ها به دست راست و چپ، هنگام عبور از صراط و هنگام میزان.

او یادآور می‌شود: زیارت که نمودی از احساس شوق درونی زائر با مزور خود است، نشان از محبت و شیدایی به خاندان عصمت و پاسخ به ندای پیامبر رحمت است که از همه خواست تا مزد رسالتش را ابراز محبت به خاندان آن حضرت قرار دهند، چنانکه قرآن از زبان آن حضرت فرمود: من از شما جز دوستی با خاندان من چیزی از شما انتظار ندارم.  تقرب الهی سعادتی بزرگ و فوزی عظیم است و هر کسی که رفتارهای نیک از خود بروز ‌دهد این امید را دارد که از آن نردبانی برای تقرب الهی بسازد. زیارت از جمله این رفتارهاست که تقرب را امکان‌پذیر می‌کند. آنچه ابن قولویه در کامل الزیاره در زیارت پیامبر خدا(ص) آورده دلیلی روشن بر این مطلب است که چنین می‌خوانیم: یا سیّدی أتیتُک زائراً موقراً بالذنوب أتقرّب ألی ربّی بوفودی إلیک؛ ‌ مولای من! به سوی تو به عنوان زائر که به گناهش اقرار دارد آمدم و به این وسیله که در نزد تو حضور دارم، به پروردگام تقرب می‌جویم.

حجت‌الاسلام وطن دوست بیان می‌کند: هرچند حج و زیارت خانة خدا امری مهم و بی‌نظیر است، با این وجود پذیرش همین امر مهم مشروط به داشتن ولایت و زیارت قبور پیامبر خدا(ص) و امامان نور(ع) است، چنانکه امام علی(ع) می‌فرماید: حج خود را با زیارت قبوری به اتمام برسانید که خداوند حق آنها و زیارت آن قبور را بر شما لازم کرده است. این زیارت است که موجب می‌شود عهد و بیعت با محوریت توحید و امامت پیشوایان دین تجدید و تقویت ‌گردد، این را از امام رضا(ع) بشنویم که فرمود: به‌راستی برای هر امامی به گردن دوستان و پیروانش پیمانی است که از شرط‌های وفا به این پیمان، زیارت قبور آنان است.

این پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی ادامه می‌دهد: زیارت قبور مطهر خاندان عصمت که نوعی پیوند روحی و معنوی است، زائر را در مدار این خاندان قرار می‌دهد. این نوع پیوند است که بهترین سرمایۀ زندگی را که همان فلاح و هدایت است، تضمین می‌کند. فرازهایی از زیارت جامعه دلیل بر این واقعیت است که امام هادی(ع) فرمود:‌ سعِد مَن والاکم... فاز مَن تَمَسّک بکُم و أمِن مَن لَجَأ إلیکُم و سَلِم مَن صدّقکم و هُدِیَ مَن اعتَصَمَ بکُم؛ سعادت یافت هرکه به ولایت شما در آید... رستگار شد هرکه به شما توسل جست. امنیت یافت کسی که به شما خاندان پناه آورد. سلامت یافت آن که شما را تصدیق کرد و هدایت یافت او که به شما چنگ زده است.

او با بیان اینکه زیارت فرصتی برای پاکی و پاک شدن است؛ عنوان می‌کند: با زیارت قبور مطهر اولیای الهی، هم توفیق ترک گناه حاصل می‌شود و هم فرصتی برای جبران خطاها و لغزش‌ها فراهم می‌آید. این واقعیت مسرت‌بخش در زیارت پیامبر اسلام چنین انعکاس یافته که: أتیتُک مستغفراً تائباً مِن ذُنوبی و إنّی أتوجّهُ بک إلی الله ربّی و ربّک لِیَغفرَ لی ذُنوبی؛ در حالی که طلب غفران می‌کنم و از گناهانم طلب بخشودگی دارم، به نزد تو آمده‌ام و من به وسیلۀ تو به خدا که پروردگان من و توست رو آوردم تا او گناهانم را ببخشاید.

حجت‌الاسلام وطن دوست در پایان می‌گوید: غفلت حالتی بسیار زشت و مذموم است که اگر برطرف نشود هزاران گرفتاری و بدبختی را به ارمغان می‌آورد. بدتر از همه غفلت از حساب در روز جزاست، اما پیامبر اکرم(ص) در این‌باره که زیارت قبور اولیای الهی، آخرت را به یاد انسان می‌آورد، فرمود: زُورُوا القُبورَ فإنّها تُذَکِّرُکُم الآخرةَ؛  قبرها را زیارت کنید که شما را به یاد آخرت می‌اندازد. در قیامت که نه کاری از فرزندان برمی‌آید و نه از مال و ذخایر دنیوی، تنها امیدی که می‌توان داشت شفاعت اولیای الهی است. زیارت از جمله امور ارزشمندی است که امید به شفاعت را بالا می‌برد، چنان که پیامبر رحمت(ص) در بشارت به این این موضوع فرمود: مَن أتانی زائراً کُنتُ شفیعَه یَومَ القیامة؛  هرکس به زیارت من آید، در روز قیامت شفیع او خواهم بود.